![]() ![]() PAGHANAP SA MGA UNANG PILIPINO: KASAYSAYAN NG MUSICA Ang Himig At Indak Sa Mindanao MALABO, malamang naglaho na, ang mga kasaysayan ng pinagmulan ng tugtugin, sayaw at awit sa Pilipinas. Ang mga pinakaunang ulat, pati na ang pahayag ng unang pagdating ng mga Espanyol ni Ferdinand Magellan, ay nagsaad na malawak at magana |
|
ang musicas, cantas at instrumentales sa buong kapuluan nuong 400 taon pa sa nakaraan.
Pinairal din ng mga Muslim sa Mindanao ang mga ugali ng himig at awit. Sa mga Maranao, ugali ng mga batang lalaki na nais matuto ng mga nakagawiang awit (traditional songs) na maging morit (student) ng matandang goro (teacher), nagsisilbi nang walang bayad bilang kapalit sa kanilang pag-aaral.
Ang mga Tausog ay mayroon ding gawi ng pag-aaral ng paggabang, ang pag-awit saliw sa tugtog ng kulintangan, ng tata gabbang, ang pagtugtog ng kulintangan lamang (solo musical instruments) at ng tata biyula, ang pag-awit nang walang kasaliw (vocal solo). Nagkaroon din ang iba pang Muslim, ang mga Maguindanao, Yakan at Samal, ng mga ugali ng himig, sayaw at awit. Ang pagsamba sa Islam ay pumasok sa Sulu at Mindanao mahigit 600 taon sa nakaraan kaya masasabing nauso ang sagayan at kulintangan sa Mindanao 200 taon bago dumating ang Espanyol, nuong ika-14 sandaang taon (14th century.)
Subalit bago pa pumasok ang mga Muslim, may awit, sayaw at himig na ang mga katutubo sa Pilipinas, napapagtibay ng nalalabi pang mga pangkat ng nagpag-iwanang katutubo (native minorities) sa hilagang Luzon, sa pulo ng Mindoro at pulo ng Palawan, at sa kapuluan sa timog Mindanao. Sa Mindanao, maliban sa mga Muslim, lubhang matanda ang mga himig ay awit ng mga Bagobo, Manobo, Bukidnon, Tagakaolo, Bilaan, Mansaka, Subanon, Mandaya at iba pa. Karaniwang may pakay (functional) ang kanilang mga katutubong himig (indigenous music) na
Pinakabantog, ulat sa lahat ng kasaysayan ng Pilipinas, ang himig at awit ng nag-aanyito (sinulat na maganito ng mga Espanyol), ang pag-aalay at panawagan sa mga
Nakarating sa kasalukuyan ang mga panawagan at awit ng dasal, bagaman at ginawang catolico at tinatawag ngayong pabasa tuwing mahal na araw (Lent). Huwag pansinin ang mga katagang binibigkas at maririnig pa sa pabasa ang himig ng mga unang Pilipino. Nuong mga unang panahon, ang panawagan, sayaw at awit ay sinasaliwan ng kulintangan, ang pangkat tugtugin (orchestra) ng mga katutubo.
|
![]() tanso (copper, bronze) at karaniwang nanggaling sa Indonesia (kung saan nila tinawag na gamilan ito) bagaman at malamang ginawa sa India, Thailand o China. Galing dayuhan din, at gawang tanso rin ang gimbal (cymbal sa English, pompiyang sa Tagalog). Ang mga likas na gamit tugtugin ay mga bumbong (tambor, drum) na gawa sa kawayan (ang bamboo ay hiniram ng mga Amerkano at kasama na sa salitang English ngayon), o kahoy na binalutan ng balat hayop (leather), karaniwang kambing (goatskin). Bantula ang tawag ng mga Bukidnon sa bumbong. Taguntong ang isa pang tawag nila. Ang tinawag na
gimbal ng mga Mansaka ay hindi tanso kundi ang bumbong na kahoy na binalot ng balat.
Isa pang gamit tugtugin na pang-pangkat o pang-sarili ay ang ihip (flauta, flute) na tinawag ding torotot at bansi sa Tagalog at pulala (long flute), yangyang (right flute) at kebing (jews harp) sa Mindanao. Karaniwang gawa sa kawayan, naulat din ang paggamit sa Mindanao at Visayas ng ihip na gawa sa kabibi (concha, conch shell). Sa Mindanao, ang tawag dito ay budyong. Ang pinaka-bantog na tugtugin ay ang kudyapi, tinawag sa Mindanao na kutiyapi, piyapi at kudlong o kuglong. Tinawag na laud ng mga Espanyol (at lute ng mga Amerkano), masipag nilang sinupil ang paggamit nito (pati na ng mga kulintang) dahil sa ugnay nito sa mga dating pagsamba ng mga katutubo, at pinalitan ng kahawig na guitara (at pinalitan ang kulintang ng
Ngayon, sa mga liblib at bundukin na lamang ng mga napag-iwanang katutubo ginagamit ang kudyapi, na natunton ng mga nag-agham (scientist) na ginagamit din duon pa sa Burma, sa kabilang panig ng Thailand. Pasintabi: Hindi pa natatanto ang ugnayan kung sa Burma nanggaling ang kudyapi o dinala ito duon ng
Iba-ibang hugis ang kudyapi, ayon maniwari sa pagpugay sa mga diyos-diyos o sa mga gawaing panghanap-buhay. Karaniwang hugis ay parang bangka o parang buaya na sinasamba dati ng mga Pilipino (at maniwaring ng mga taga-Burma rin). Maaaring patugtugin ito ng kalabit o hagod ng daliri (plucking, strumming). Sa Mindanao, kung minsan ay ginagamitan ito ng panghilis (bow) ng dayuday (spike fiddle bow), hinahagod na parang viola. Pangsarili na lamang ang madalas na gamit sa kudyapi,
lubusang natigil na ang gamit nito sa pangkatang tugtugin,
|
Ang pinagkunan:
Traditional Music In The Philippines, Hans Brandeis Homepage,
aedv.cs.tu-berlin.de/~brandeis/phil_music.html
Ulitin mula sa itaas Balik sa Tahanan ng Mga Kasaysayan Ng Pilipinas |